“پیرولیز” گامی در جهت حفظ محیط زیست

 
کاربرد گسترده پلاستیک در زندگی امروز مشکلات زیادی به وجود آورده؛ ورود این حجم عظیم از ضایعات پلاستیکی آسیب‌های جدی به محیط زیست وارد کرده که با توجه به پیامدهای زیست محیطی و هزینه های بالای اقتصادی برای بازیافت آن در سال های اخیر محققان به مطالعه روش های جایگزین مدیریت ضایعات پلاستیکی پرداخته‌اند.
 

به گزارش خبرنگار ایمنا، بر اساس آمار اعلام شده در شهر اصفهان روزانه یک هزار تن پسماند جمع‌آوری و حدود ٦٠٠ تن از این پسماندها به کمپوست تبدیل می‌شود، اما ٤٠٠ تن ضایعات و مواد دورریز و پلاستیکی به طور نامناسب در دشت سجزی دفن می‌شود.
از آنجایی که دفن زباله سبب بروز مخاطرات زیست‌محیطی می‌شود، سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان در راستای برنامه‌های راهبردی خود جهت استفاده حداکثری از پسماندها و انرژی موجود در آن برای حفظ محیط زیست، بازگشت سرمایه‌های ملی، حفظ بهداشت و سلامت جامعه، اجرای پروژه پیرولیز در اصفهان را در دستور کار قرار داده تا میزان دفن پسماند به مقدار چشمگیری کاهش ­یابد.
به گفته مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان، پسماندها در فرآیند پیرولیز در مجاورت گرما و نبود اکسیژن می‌­تواند تجزیه و به روغن پیرولیزی و گاز سنتز تبدیل شود. درباره اهمیت اجرای این پروژه همچنین جزئیات راه‌اندازی دو خط جدید پردازش، پروژه پسماند سوز بیمارستانی و … گفت و گویی با «علی دهنوی» مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
برنامه سازمان مدیریت پسماند برای اجرای پروژه پیرولیز در اصفهان چیست و اکنون این پروژه در چه مرحله‌­ای قرار دارد؟
یکی از پروژه‌­هایی که می­‌تواند به لحاظ اقتصادی و زیست محیطی کمک شایانی در روند مدیریت پسماند کند، پروژه استحصال هیدروکربن از ریجکت خطوط پردازش پسماند به روش پیرولیز است؛ ریجکت یا دورریز خطوط پردازش شامل مواد پلاستیکی، پایه نفتی، منسوجات و … است که متأسفانه در حال حاضر دفن می‌­شود.
این پسماندها در فرآیند پیرولیز در مجاورت گرما و نبود اکسیژن می‌­تواند تجزیه و به روغن پیرولیزی و گاز سنتز تبدیل شود، با پردازش روغن به دست آمده در برج جداساز، امکان تولید هیدروکربن صادراتی وجود دارد.
با این تکنولوژی میزان دفن پسماند به مقدار چشمگیری کاهش می‌­یابد و ما را به هدف شهر بدون دفن پسماند، نزدیک‌تر می­‌کند.
همچنین می‌­توانیم از پسماندها مواد ارزشمندی استخراج کنیم که با توجه به هرم استراتژیک مدیریت پسماند، این یک اقدام مثبت تلقی می‌­شود.
به منظور اجرای این طرح پیشرفته در اصفهان که برای نخستین بار در کشور رخ می‌­دهد، فراخوانی را برای شرکت‌­های فعال در این حوزه منتشر شده و با بررسی­‌های صورت گرفته در مورد پیشنهادات، با یکی از اساتید دانشگاه صنعتی اصفهان قراردادی برای بررسی فنی این طرح­‌ها منعقد شده است.
تاکنون دو شرکت به این منظور اعلام آمادگی کرده‌­اند و جلساتی نیز برای ارزیابی آن­ها برگزار شده تا صلاحیت و توانایی این دو شرکت مورد بررسی قرار بگیرد و در آینده برای اجرای این طرح تصمیم‌­گیری شود.
علاوه بر این متقاضیان دیگری هم مراجعه کرده‌­اند که در حال رایزنی با آن­ها هستیم.
اخیراً دو خط جدید پردازش با ظرفیت هرکدام ۲۵۰تن در اصفهان راه اندازی شده، اقدامی که می­‌تواند میزان بیشتری از پسماندها را با دقت بالاتر پردازش کند؛ در مورد این پروژه توضیح دهید.
روزانه حدود یک‌هزار تن پسماند وارد کارخانه پردازش پسماند می‌­شود که ۵۰۰ تا۶۰۰ تن آن مواد آلی قابل تجزیه(مانند مواد غذایی) بوده و به کمپوست تبدیل می­‌شود و مابقی آن نیز شامل ۱۰تا۲۰ تن پسماند خشک بازیافتی و بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ تن آن مواد آلی غیرقابل تجزیه(مانند نایلون­‌ها) است.
در سازمان مدیریت پسماند تلاش کردیم با تجهیز و توسعه کارخانه بتوانیم ضمن مدیریت اصولی، از منافع این پسماندها به عنوان طلای کثیف استفاده کنیم؛ به همین منظور پروژه طراحی و ساخت خطوط پردازش جدید پسماند را آغاز کردیم و در این پروژه طراحی و ساخت دو خط پردازش پسماند مجهز و به روز  با ظرفیت هر کدام ۲۵۰تن را کلید زدیم.
در حال حاضر فاز سوم اجرای آن شامل ساخت و نصب تجهیزات در حال انجام است.
در این خطوط تجهیزاتی مانندکیسه بازکن با فناوری لازم جهت کاهش آسیب به مواد بازیافتی و جلوگیری از خردشدن شیشه، سرند دوار برای جداسازی بیشتر و خالص تر مواد آلی و سرند بالستیک به منظور جداسازی مواد دو و سه بُعدی همچنین مواد آلی به کار گرفته شده و بهبود محیط کار اپراتورهای جداسازی دستی و احترام به کرامت انسانی و رعایت حقوق شهروندی آن­ها را هم مد نظر قرار داده­ ایم.
از سوی دیگر پروژه طراحی و احداث تأسیسات انتقال و تصفیه شیرابه نیز به منظور مدیریت اصولی شیرابه پسماندهای شهر اصفهان و جلوگیری از نفوذ این مایع بسیار آلوده به منابع آب و خاک در دست انجام است.
در این پروژه احداث کانال­‌های انتقال در محل سالن دریافت، سایت پردازش، سایت تخمیر و احداث لاگون­‌های تبخیری را مد نظر قرارداده‌­ایم و پیش‌بینی می­‌شود تا اواخر سال ۹۸ این پروژه به اتمام برسد.
ساماندهی لندفیل سایت پسماند شرق نیز دیگر پروژه­ای است که با هدف بهبود شرایط دفن پسماند و کاهش نفوذ شیرابه به خاک و آب­‌های زیر زمینی در حال انجام است و پس از طی مراحلی شامل رس‌کوبی کف لندفیل، شیب­بندی کف لندفیل، ایجاد مخزن جمع آوری شیرابه و سلول‌­بندی محل دفن در انتهای سال ۹۸ به بهره‌برداری می‌­رسد.
بخشی از پسماندها قابلیت بازیافت ندارند یا بازیافت آن­ها در شرایط ویژه­ای صورت می‌­گیرد، آیا برای رفع این مشکل پروژه پسماند سوز بیمارستانی در دست بررسی است؟
بله، طبق قانون مدیریت پسماندهای عفونی و بیمارستانی بر عهده تولیدکننده آن است، اما مسئولیت اجتماعی ما برای مدیریت پسماندهای بیمارستانی و رفع خطرات ناشی از آن­ها ایجاب کرد تا به دنبال احداث پسماندسوز بیمارستانی باشیم.
این پروژه به طور متوسط ۱۵ تن پسماند عفونی روزانه اصفهان را مدیریت کرده و مناسب‌ترین گزینه برای امحاء کامل این پسماندها است چرا که این دستگاه دارای دو محفظه احتراق بوده و از فیلترهای تعبیه شده و تجهیزات دیگر برای تصفیه گازها و ذرات استفاده می­‌شود.
در همین راستا شهرداری به دنبال انعقاد تفاهم‌نامه‌­ای با دانشگاه علوم پزشکی برای تحویل پسماند بیمارستان­‌ها به مدت ۱۰سال به شهرداری است، تا اجرای طرح زباله سوز بیمارستانی، برای سرمایه­ گذار توجیه اقتصادی داشته باشد.
در حال حاضر بیمارستان­ها برای مدیریت پسماندهای عفونی از دستگاه اتوکلاو استفاده می ­کنند و مدعی هستند که با این روش، پسماندهای عفونی بی خطر می­‌شوند در حالی که استفاده از دستگاه اتوکلاو یک روش ضدعفونی کردن موقت است تا بتوان پسماندها را از بیمارستان خارج کرد و لازم است این پسماندها به طور اصولی امحاء شوند.
مفهوم مسئولیت اجتماعی چطور می‌­تواند به ارتقاء کیفیت محیط زیست منجر شود؟
در حوزه مسئولیت اجتماعی با دو گروه افراد مواجه هستیم، افراد حقیقی که به طور خودجوش و انفرادی به مسئولیت اجتماعی خود پی می‌­برند و ضمن تغییر رفتار برای کمک به محیط زیست تلاش می‌­کنند و گروه دیگر که شخصیت حقوقی دارند، در چارچوب وظایف سازمانی خود به کمک به محیط زیست می­‌شتابند.
به هرحال عمل هر دو گروه از نگاه ما با ارزش است؛ هرچند دسته­‌ای که داوطلبانه به محیط‌زیست خدمت می­‌کنند، جایگاه متعالی‌تری دارند.
اینکه افراد چگونه به ارتقاء محیط زیست کمک می­‌کنند؟ باید گفت گروهی با آموزش و آگاه‌سازی شهروندان مسئولیت خود را ایفا می­‌کنند و به تدریج رفتار شهروندان را با تغییر نگرش بهبود می­‌بخشند، گروهی با فعالیت‌­های پژوهشی بستر اجرای جدیدترین تکنولوژی­‌ها را فراهم می­‌کنند و گروه دیگر هم پروژه­‌های عمرانی و فنی مناسب برای مدیریت بهتر و مدرن­تر پسماندها را طراحی و اجرا می­‌کنند.
خوشبختانه در سازمان مدیریت پسماند ارزش مسئولیت اجتماعی را در طیف گسترده همکاران اعم از کارمندان، متصدیان ایستگاه­‌ها، مسئولان آموزش و … نهادینه کرده‌­ایم و با این رویکرد به سوی اجرای برنامه­‌ها پیش می‌­رویم؛ ضمن آن که از همکاری با علاقمندان و دغدغه مندانی که بنا به احساس مسئولیت فردی در این حوزه تلاش می­ کنند، نیز استقبال می­‌کنیم.
در حوزه آموزش و توانمندسازی شهروندان برای رفتارهای صحیح چه اقداماتی صورت گرفته است؟
بیشتر برنامه ­های سازمان مدیریت پسماند در حوزه شهروندی با آموزش و فرهنگ‌سازی همراه بوده است و در کنار هر پروژه­ای به ارائه آموزش‌­های لازم در آن زمینه پرداخته ­است.
به همین منظور پروژه طراحی و تولید ۱۰ هزار مخزن کارتن پلاست مخصوص پسماند خشک، جهت توزیع در مراکز آموزشی در راستای تفاهم نامه همکاری با آموزش و پرورش کلید خورده و این مخازن در مدارس سطح شهر در حال توزیع است.
طرح توزیع جعبه‌­های ایمن برای مدیریت اجزای ویژه پسماندهای خانگی نیز برای نخستین بار در کشور و با هدف ارتقاء سلامت و بهداشت عمومی جامعه و افزایش کیفی کود کمپوست ابتدا به صورت پایلوت و سپس در کل شهر اجرا شده است.
مرحله فراگیر توزیع جعبه­‌های ایمن نیز طبق توافق با اداره کل آموزش و پرورش استان، در مدارس و همراه با آموزش به دانش آموزان اجرا شد و در ادامه بیماران خاص در مراکز بهداشت، هم این جعبه­‌ها را دریافت می‌­کنند.
دیگر پروژه­ای که برای نخستین بار در سطح کشور در اصفهان در حال انجام است، تجهیز و راه‌اندازی نخستین پردیس نمایشگاهی زیست‌­محیطی کشور است که با هدف آگاه‌سازی و آموزش گروه‌­های مختلف شهروندان به ویژه دانش‌آموزان در حال انجام است و هم اکنون مرحله طراحی را سپری می­‌کند.
افزون بر این موارد برنامه‌­های آموزشی مستمر، شامل برگزاری جشن‌­ها در مناطق مختلف شهری، جلسات توجیهی با گروه‌­های مختلف مانند مدیران مدارس و رابطین بهداشت، توزیع سبد و کارتن پلاست در ادارات و سازمان­‌ها، انتشار خبرنامه داخلی سازمان با هدف انعکاس اخبار و اطلاعات آموزشی و… و. نیز در حوزه برنامه‌­های آموزشی و فرهنگی ما قرار می­‌گیرد، اما فعالیت‌­های ما در حوزه مسئولیت اجتماعی تنها به این موارد محدود نمی­‌شود و در حوزه‌­های عمرانی، تأمین تجهیزات و زیرساخت‌­ها نیز فعال هستیم.
مواردی که مطرح شد، همه در حوزه مسئولیت اجتماعی حقوقی و معطوف به سازمان مدیریت پسماند بود؛ به نظر شما شهروندان چه وظیفه‌ای دارند؟
مسئولیت اجتماعی مفهومی است که نوع واکنش هر شهروند را در برابر مسائل مختلف تعیین می­‌کند، اما به طور مشخص در قبال مدیریت پسماندها مسئولیت اجتماعی هر کدام از ما به عنوان شهروند عبارت است از این که شهر را محیط زندگی خود تلقی کنیم، پسماند کمتری تولید کنیم، حداقل، تفکیک به دو دسته پسماند تر و خشک را جدی بگیریم، فقط در ساعت مشخص شده پسماند خود را بیرون از منزل قرار دهیم  و جعبه‌­های ایمن را برای سلامتی خود و کسانی که دوستشان داریم، جدی بگیریم.
این موارد اگر چه محدود و ساده است، اما اگر از سوی شهروندان مهم پنداشته شود، کمک شایانی به ارتقاء کیفیت محیط زیست می‌­کند؛ بدیهی است شهروندان اصفهانی افرادی فهیم و مسئولیت‌پذیر هستند و با ارائه آموزش‌­ها پیش‌بینی می‌­کنیم به مرور زمان، ضمن عمل به این موارد، در حوزه‌­های دیگر هم یاریگر محیط زیست باشند.