مرحله گام زدایی روغن
بو گیری روغن سوخته – رنگ بری روغن سوخته – مرحله خنثی سازی اسید چرب آزاد روغن – مرحله گام زدایی روغن – مراحل تصفیه روغن سوخته – تصفیه روغن موتور به روش تقطیری – تصفیه شیمیایی روغن ترانسفورماتور و توربین
گام زدایی روغن یکی از مراحل تصفیه روغن است. این مرحله به دو مرحله تقسیم می شود: گام زدایی با آب و گام زدایی با اسید فسفریک و اسید سیتریک. در این مرحله، روغن را از وجود صمغ های آن پاکسازی می کنیم. از این روش بیشتر برای بی رنگ کردن روغن نخل استفاده می شود، اما گاه روغن ذرت، سویا، شلغم روغنی، چربی تخم ها و چربی های حیوانی را به درستی با این روش بی رنگ می کنند. در مرحله گام زدایی با آب، اول روغن را با آب مخلوط می کنیم و به تناسب مقدار فسفاتیدها، مقداری آب به روغن افزوده می شود. با این کار، گوگرد و دیگر آلاینده‌های حاضر در روغن سوخته، از روغن جدا می‌شوند. این مرحله به دو صورت انجام می شود: در اولین صورت، روغن به آب و در دومین صورت، آب به روغن اضافه می شود. به عنوان مثال، در روش گرم استخراج روغن در مقایسه با روش سرد، بیشتری به دست می آید، اما به دلیل حرارت بالا بخش زیادی از خواص آن کاسته می شود. روش اکسپلر به لحاظ اقتصادی به صرفه تر است و در بیشتر کارخانجات روغن آفتابگردان به این روش تولید می گردد. در روش فشار غیر مداوم، تولید روغن با استفاده از دستگاه های هیدرولیک انجام می شود. در این دستگاه ها دانه های آفتابگردان طی دو مرحله فشرده سازی پی در پی قرار می گیرند. دمای فشرده سازی در این روش بسته به نوع روغن و دانه آفتابگردان بین 25 و 50 درجه سانتیگراد متفاوت است. در این روش، به دلیل فشار بالا، بخش زیادی از روغن از دانه آفتابگردان جدا می شود. در این روش به دلیل عدم استفاده از حرارت و استفاده از فشار بالا، خواص روغن بهتر حفظ می شود.
مرحله گام‌زدایی (De-waxing) در تصفیه روغن، برای حذف موم‌ها و ترکیباتی که به حالت جامد در دماهای پایین تبدیل می‌شوند، انجام می‌شود. این فرآیند به ویژه در تصفیه روغن‌های صنعتی و خوراکی کاربرد دارد تا خواص فیزیکی و عملکردی روغن بهبود یابد. مراحل اصلی گام‌زدایی به شرح زیر است:
- پیش‌تصفیه روغن:
- عملکرد: آماده‌سازی روغن برای گام‌زدایی.
- روش: روغن ابتدا از طریق فیلتراسیون یا جداکننده‌های مایع-جامد برای حذف ذرات معلق و آلودگی‌های بزرگ تصفیه می‌شود.
- سرد کردن روغن:
- عملکرد: کاهش دمای روغن برای تبدیل موم‌ها به حالت جامد.
- روش: روغن به دمایی پایین‌تر از نقطه ذوب موم‌ها سرد می‌شود. این کار معمولاً با استفاده از سیستم‌های سرمایشی مانند تبادل حرارت یا کولرها انجام می‌شود.
- جداسازی موم‌ها:
- عملکرد: جداسازی موم‌های جامد از روغن مایع.
- روش: استفاده از روش‌های مختلف جداسازی مانند فیلترهای لایه‌ای، سانتریفیوژها، یا سیستم‌های ته‌نشینی برای جدا کردن موم‌های جامد از روغن.
- پیش‌گرمایش و تصفیه نهایی:
- عملکرد: گرم کردن روغن برای بازگشت به دمای عملیاتی و تصفیه نهایی.
- روش: روغن پس از جداسازی موم‌ها به دمای بالاتری گرم می‌شود تا به حالت مایع برگردد. سپس فیلتراسیون نهایی برای حذف باقی‌مانده‌های معلق انجام می‌شود.
- تجزیه و تحلیل کیفیت:
- عملکرد: ارزیابی کیفیت روغن تصفیه‌شده برای اطمینان از برآورده کردن استانداردها.
- روش: انجام تست‌های شیمیایی و فیزیکی برای اندازه‌گیری خواص روغن مانند ویسکوزیته و نقطه انجماد.
مزایای گام‌زدایی:
- بهبود ویژگی‌های دما: کاهش نقطه انجماد روغن و جلوگیری از تشکیل جامدات در دماهای پایین.
- افزایش کیفیت: بهبود ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی روغن برای استفاده‌های صنعتی و خوراکی.
- کاهش مشکلات عملکردی: جلوگیری از انسداد سیستم‌ها و تجهیزات به دلیل موم‌های جامد.
این مرحله به بهبود عملکرد و دوام روغن در شرایط مختلف دما کمک می‌کند و برای بسیاری از کاربردها ضروری است.